Max Brod
Max Brod (ur. 27 maja 1884 w Pradze, zm. 20 grudzień 1968 w Tel Aviv) - niemieckojęzyczny pisarz, tłumacz i kompozytor pochodzenia żydowskiego. Urodził się 27 maja 1884 roku w Pradze w mieszczańsko-żydowskiej rodzinie o 300-letnich praskich tradycjach. Ojciec jego był dyrektorem jednego z praskich banków. Po ukończeniu Stefansgymnasium podjął studia na wydziale prawa Uniwersytetu w Pradze. Franza Kafkę poznał dokładnie 23 października 1902 roku, kiedy w "Sali Odczytów i Przemówień Niemieckich Studentów" miał wykład na temat Artura Szopenhauera. Po wykładzie doszło do ich pierwszego kontaktu: "Po wykładzie w drodze powrotnej do domu towarzyszył mi o rok starszy Kafka. Uczestniczył on we wszystkich spotkaniach, lecz nie zwróciliśmy dotąd uwagi na siebie. Byłoby też trudno go zauważyć, nie zabierał bowiem często głosu, a jego zewnętrzna postać w ogóle nie rzucała się w oczy - nawet jego najczęściej ciemnoniebieskie garnitury były niepozorne i dyskretne jak on sam. Wtedy jednak coś go do mnie przyciągnęło, był bowiem bardziej otwarty niż zwykle. Niekończąca się rozmowa podczas drogi powrotnej do domu zaczęła się jednak sprzeciwem wobec moich zbyt dosadnych sformułowań podczas wykładu." (1) Od tego momentu Brod i Kafka spotykali się częściej, lecz dopiero od 1908 roku, po śmierci Maxa Bäumla, najlepszego przyjaciela Maxa Broda, stali się prawdziwymi przyjaciółmi.
Po uzyskaniu tytułu doktora w 1907 roku Brod znalazł zatrudnienie w jednym z praskich urzędów pocztowych. Podobnie jak Kafka zaczął tworzyć literaturę, ale dane mu było wcześniej niż Kafce zaznać smaku popularności. Szybko stał się znanym pisarzem, co mu później bardzo pomogło w wypromowaniu innych młodych talentów. Jemu zawdzięcza Jaroslav Hasek to, że otwarł drogę jego "Szwejkowi" na sceny Berlina, co przyczyniło się do popularyzacji tego aż po dzisiejsze czasy chętnie czytanego dzieła. Wspierał również takie talenty jak Franz Werfel lub Leos Janacek. Nie inaczej było w przypadku Franza Kafki. To właśnie on odkrył jego nieprzeciętne zdolności literackie. Gdyby nie Brod, pewnie świat nie dowiedziałby się o Kafce, ten ostatni bowiem był bardzo krytycznie nastawiony do własnych dzieł. Ponadto Kafka wzbraniał się przed wydaniem swoich tekstów literackich i gdyby nie stanowczość Broda, dzieła te pewnie zgniłyby w szufladzie lub zostałyby strawione przez ogień.
Skrzywienie kręgosłupa, z jakim Brod musiał się borykać od dzieciństwa miało niebagatelny wpływ na jego poglądy. Uważał bowiem, że zadaniem każdego człowieka jest zwalczanie cierpienia i niesprawiedliwości. W 1913 roku Brod ożenił się z Elsą Taussig, co nie pozostało bez wpływu na stosunki między nim a Kafką, które się z tego powodu nieco ochłodziły. Brod wybrał w przeciwieństwie do Kafki "mieszczański wariant" spełnienia życiowego. W przypadku Kafki, jak się miało później okazać, nie było to możliwe. Po uzyskaniu niepodległości przez Czechosłowację w 1918 roku Brod w krótkim okresie czasu piastował stanowisko wiceprezydenta Żydowskiej Rady Narodowej. Po rezygnacji z pracy na poczcie poświęcił się krytyce literackiej, pisał artykuły i recenzje dla praskichi gazet, a przede wszystkim stał się wolnym pisarzem.
Po śmierci Kafki w 1924 roku został spadkobiercą jego dzieł. Brod zignorował ostatnie życzenie Kafki, który kazał mu spalić wszystkie swoje teksty po śmierci. Chwała jemu, że nie uczynił tego, bowiem świat nie dowiedziałby się o takich dziełach jak "Proces" lub "Zamek", które, ze względu na swój fragmentaryczny charakter, w momencie śmierci Kafki nie zostały jeszcze wydane.
W latach 1925 - 1927 Brod wydał powieści Kafki, a w latach 30-tych sześciotomowe wydanie jego tekstów i biografię swojego wielkiego przyjaciela. Krytykuje się Broda za to, że samowolnie edytował dzieła Kafki, poprawiając między innymi błędy ortograficzne lub ustanawiąjąc kolejność wśród nieuporządkowanych rozdziałów "Procesu", która miała zostać później zakwestionowana. Ponadto jego teologiczna interpretacja "Procesu" i "Zamku" jako "kary" i "łaski" Boga wywarły wielkich wpływ na odczytywanie tych dzieł przez następne dziesięciolecia. Tę interpretację, którą zawarł w posłowiu do "Zamku" dzisiejsi naukowcy uważają za conajmniej chybioną. Brod już na długo przed śmiercią Kafki był zwolennikiem cyjonizmu, co w efekcie końcowym skłoniło go w 1939 roku do przeprowadzki do Palestyny. W Tel Aviv żył i pracował jako wolny pisarz i dramaturg w teatrze "Habimah" aż do swojej śmierci w 1968 roku.
Wybrane dzieła:
"Tod den Toden" ("Śmierć umarłym") "Schloß Nornepygge" ("Zamek Nornepygge") "Tycho Brahes Weg zu Gott" ("Droga Tycho Braha do Boga") "Heidentum Christentum Judentum" ("Pogaństwo Chrześcijaństwo Żydostwo") "Franzi oder eine Liebe zweiten Ranges" ("Franzi albo miłość drugorzędna") "Leben mit einer Göttin" ("Życie z boginią") "Die Frau, die nicht enttäuscht" ("Kobieta, która nie rozczarowuje") "Die Höhe des Gefühls" ("Wysokość uczucia") "Novellen aus Böhmen" ("Nowele z Bohemii") "Reubeni, Fürst der Juden" ("Reubeni, książę Żydów") "Über die Schönheit häßlicher Bilder" ("O piękności brzydkich obrazów") "Weiberwirtschaft" ("Porządki kobiece") "Zauberreich der Liebe" ("Zaczarowane królestwo miłości") "Johannes Reuchlin und sein Kampf" ("Johannes Reuchlin i jego walka")