Sofokles (gr. Szablon:Grc) to obok Ajschylosa i Eurypidesa największy tragik starożytnej Grecji.
Życie[]
Urodzony w 496 roku p.n.e. w gminie Kolonos w Attyce w bogatej rodzinie kupieckiej. Inne źródła podają, iż urodził się rok wcześniej w rodzie arystokratycznym. Sofoklesa kształcono od dzieciństwa w myśl zasady kalokagatia, polegającej na harmonijnym łączeniu zalet duchowych z cielesnymi. Tak więc młody Grek uczył się muzyki, tańca, gimnastyki, poznawał twórczość wielkich poetów. W wieku 16 lat wybrany do chóru chłopców opiewającego zwycięstwo pod Salaminą. Był aktorem oraz twórcą dramatów. Pierwszy raz stanął do zawodów dionizyjskich w wieku 28 lat i od razu otrzymał główną nagrodę pokonując nawet samego Ajschylosa. Działo się to w 468 roku p.n.e. Sofokles był też kapłanem Alcona i Asklepiosa oraz pełnił liczne stanowiska w służbie publicznej w administracji ateńskiej (dwukrotnie był strategiem) ( 441 p.n.e. / 440 p.n.e. ) oraz od 430 p.n.e.. Był też skarbnikiem Związku Delijskiego (443 p.n.e. / [[442 p.n.e. ). Zarówno za życia jak i po śmierci był czczony przez współobywateli jak bohater. Rozkwit jego twórczości miał miejsce za rządów jego przyjaciela Peryklesa. Sofokles podobno dożył sędziwej starości - zmarł w wieku 90 lat. Zmarł w 406 roku p.n.e.
Rozwój twórczości[]
Sofokles tworzył przez 62 lata swego życia ( 468 p.n.e. - 406 p.n.e.). Stał się sławny za życia, gdyż oprócz literatury zajmował się też polityką. Otrzymał 18 razy pierwsze miejsce na Wielkich Dionizjach i prawdopodobnie 6 razy na Lenajach, do których konkursy tragediowe wprowadzono od około 420 roku p.n.e.. Twórczość Sofoklesa odznacza się: głębokim patriotyzmem, konserwatyzmem, tradycyjnością, religijnością, fatalizmem i pesymizmem. Sofokles jest autorem wielu innowacji scenicznych – dodał do tragedii trzeciego aktora, wprowadził na scenę dekoracje, zwiększył liczbę członków chóru z 12 do 15, zwiększył kompetencje przewodnika chóru, zminimalizował bezpośredni wpływ bogów na losy bohaterów oraz odszedł od trylogii tragicznych (trzech tragedii opowiadających jedną historię, będących składnikiem "tetralogii" - trzy komedie oraz dramat satyrowy) w kierunku traktowania każdej tragedii jako zamkniętej całości. Jego tragedie są celowo zbudowanymi dziełami sztuki, o skończonej w sobie akcji i starannej charakterystyce postaci. Szlachetna prostota stylu stawia go pomiędzy patosem Ajschylosa a retorycznym artyzmem Eurypidesa. Oprócz peanów i elegii oraz tworzył też pisma o chórze. W tragediach Sofoklesa wola ludzka odgrywa większe znaczenie niż boska. Sofokles w swych tragediach przedstawiał bohaterów przeżywających wewnętrzne konflikty moralne, np. Antygona, Edyp.
Główne prace[]
Sofokles był autorem 123 tragedii, z czego zachowało się w całości zaledwie 7:
- Ajas (najstarsza tragedia z siedmiu, które się zachowały)
- Antygona ( 442 p.n.e. epiczna parafraza polska Jana Walentego Jakubowskiego, (1574), ponad to przekłady Wincentego Smacznińskiego, (1850), Zygmunta Węclewskiego, Jana Czubka, 1881, Kazimierza Kaszewskiego, Kazimierza Morawskiego, Tadeusza Węclewskiego, 1931)
- Król Edyp ( 429 p.n.e. - 426 p.n.e. )
- Elektra ( 416 p.n.e. )
- Kobiety z Trachis (lub Trachinki) ( 416 p.n.e., przedstawiający śmierć Herkulesa)
- Filoktet ( 409 p.n.e.)
- Edyp w Kolonie ( ostatnie dzieło Sofoklesa, wydane po jego śmierci )
Zachowało się też około 400 fragmentów dramatu satyrowego Tropiciele. Ponadto znanych jest ponad tysiąc sto fragmentów pochodzących z pozostałych utworów.
Większość tragedii Sofoklesa układane jest w dwa cykle: trojański (Ajas, Filoktet, [[Elektra) i tebański (Król Edyp, Edyp w Kolonie, Antygona).
Polskie tłumaczenia[]
Ponad to około połowa dramatu satyrowego „Ichneutai” (Wyżły). Wszystkie tragedie Sofoklesa przełożyli Zygmunt Węclewski (1875), Kazimierz Kaszewski (1888), Kazimierz Morawski (1916). Oddzielne wydania komentowane w „Bibliotece Narodowej”. Teksty oryginalne wydane zostały przez Dindorf-Mekler (VI. wyd. 1896), Pearson (1924), Jebb (1897, z objaśnieniami), Schneidewin-Nauck (1909 — 1914). Monografie: niem. Wilamowitza-Moellendorffa (1917), polski przekład Tadeusza Zielińskiego (1928).
Linki zewnętrzne[]
Ta strona zawiera treści z Wikipedii.
Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Sofokles. Lista autorów jest dostępna w
historii strony. |